Dikkat Eksikliği Belirtileri Nelerdir? DEHB (ADHD) Nedir?
Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), bireyin dikkatini toplamakta güçlük çektiği, dürtü kontrolünde zorluk yaşadığı ve çoğu zaman aşırı hareketlilik gösterdiği nörogelişimsel bir bozukluktur. Genellikle çocukluk çağında fark edilir, ancak belirtiler yetişkinlikte de devam edebilir. DEHB, bireyin günlük yaşamını, okul başarısını, iş performansını ve sosyal ilişkilerini önemli ölçüde etkileyebilir.
Bu bozukluğun temel belirtileri arasında unutkanlık, dikkatin kolayca dağılması, verilen görevleri tamamlamada zorluk, sıklıkla eşyaların kaybolması ve detaylara dikkat edememe gibi durumlar yer alır. Bunun yanında, bazı bireylerde yerinde duramama, sürekli konuşma, başkalarının sözünü kesme gibi hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri de gözlenebilir. Her bireyde tüm belirtiler görülmeyebilir; bazı bireylerde sadece dikkat eksikliği, bazılarında ise sadece hiperaktivite ve dürtüsellik ön planda olabilir.
DEHB, yalnızca çocuklarda görülen bir sorun değildir. Yetişkinlerde de tanısı konulabilen bu bozukluk, zamanında fark edilip uygun şekilde tedavi edilmediğinde akademik, mesleki ve sosyal yaşamda ciddi zorluklara yol açabilir. Bu nedenle erken tanı ve müdahale büyük önem taşır.
Özel Pendik Şifa Tıp Merkezi Psikiyatri Bölümü İçin Tıklayın!
Dikkat Eksikliği Nedir?
Dikkat eksikliği, kişinin çevresel uyaranlara karşı odaklanmakta zorlanması, görev ve sorumluluklarını sürdürememesi ve ayrıntılara dikkat etmeden yapılan hatalarla kendini gösteren bir durumdur. Bu durum bazen DEHB’nin bir parçası olabilirken, bazı bireylerde hiperaktivite olmaksızın yalnızca dikkat eksikliği görülebilir. Bu durum “sadece dikkat eksikliği” alt türü olarak tanımlanır.
DEHB, çocuğun ders sırasında öğretmeni dinlemekte zorlanması, ödevlerini tamamlamaması veya sık sık eşyalarını unutması gibi şekillerde kendini gösterebilir. Yetişkinlerde ise iş yerinde toplantılarda odaklanamama, görevleri unutma, zaman yönetiminde zorluk gibi belirtilerle kendini belli eder. Bu durum, kişinin hayat kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.
Bazı bireylerde dikkat eksikliği, içe dönüklük, hayal kurma hali, dalgınlık gibi belirtilerle sessiz bir biçimde ilerleyebilir. Bu tür bireyler genellikle sınıfta ya da iş ortamında fazla dikkat çekmedikleri için tanı konulması gecikebilir. Bu da akademik veya mesleki başarısızlıkla sonuçlanabilir.
Dikkat Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Dikkat eksikliği belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir, ancak genellikle bazı ortak bulgular mevcuttur. Bunlar arasında en yaygın olanı, dikkat gerektiren görevlerde başarısızlık ve odaklanma süresinin kısa olmasıdır. Kişi, ders çalışırken veya iş yaparken kolayca çevresel faktörlere odaklanabilir ve başladığı işi tamamlayamadan bırakabilir.
Bir diğer belirti, unutkanlık ve organizasyon becerilerinde eksikliktir. Dikkat eksikliği olan bireyler randevularını sık sık unutabilir, eşyalarını kaybedebilir veya yapmaları gereken görevleri karıştırabilir. Bu durum, hem akademik hem de günlük yaşamda çeşitli sorunlara neden olur.
Ayrıca, bu bireylerde sabır eksikliği, görevden göreve geçme isteği ve detaylara dikkat etmeden yapılan hatalar sıkça görülür. Bu belirtiler uzun süre devam ediyorsa ve bireyin yaşam kalitesini olumsuz etkiliyorsa bir uzmana başvurmak önemlidir.
Dikkat Eksikliği Nedenleri Nelerdir?
Dikkat eksikliği genetik, biyolojik ve çevresel birçok faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkabilir. Araştırmalar, DEHB’nin genetik bir yönü olduğunu ve aile bireylerinde benzer belirtiler görülebileceğini göstermektedir. Özellikle birinci derece akrabalarda DEHB öyküsü varsa, risk artmaktadır.
Beyindeki nörotransmitterlerin (dopamin gibi) dengesizliği de dikkat eksikliği belirtilerinin ortaya çıkmasında rol oynar. Bu biyokimyasal dengesizlikler, beynin dikkat, planlama ve davranış kontrolü gibi alanlarını etkileyebilir. Doğum sırasında yaşanan komplikasyonlar veya erken doğum gibi biyolojik faktörler de risk faktörleri arasında sayılır.
Çevresel etkenler de bu tabloyu etkileyebilir. Özellikle aile içi çatışmalar, stresli yaşam koşulları, yetersiz ebeveyn ilgisi veya akademik baskı gibi durumlar dikkat eksikliği belirtilerini artırabilir. Ancak bu faktörler doğrudan sebep değil, etkileyici unsurlar olarak kabul edilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Çeşitleri Nelerdir?
DEHB üç temel türde sınıflandırılır. İlki, dikkat eksikliği baskın tiptir. Bu türde birey, aşırı hareketlilik veya dürtüsellik göstermeden dikkat toplamakta zorlanır. Sessiz, dalgın, hayal kuran çocuklar genellikle bu kategoriye girer.
İkincisi, hiperaktivite ve dürtüsellik baskın tiptir. Bu bireylerde dikkatle ilgili ciddi sorunlar olmayabilir; ancak aşırı hareketlilik, sabırsızlık, başkalarının sözünü kesme gibi belirtiler ön plandadır. Bu tür genellikle erken çocukluk döneminde belirgin hale gelir.
Üçüncü tür ise birleşik tiptir. Hem dikkat eksikliği hem de hiperaktivite/dürtüsellik belirtilerinin bir arada görüldüğü bu tür, DEHB tanısı alan çocukların çoğunda mevcuttur. Bu tip, genellikle en yoğun tedavi ve destek gerektiren formdur.
Dikkat Eksikliği Bozukluğu Tanısı Nasıl Koyulur?
Dikkat eksikliği tanısı koymak için öncelikle ayrıntılı bir psikiyatrik değerlendirme yapılması gerekir. Bu değerlendirmede çocuğun ya da yetişkinin belirtileri, bu belirtilerin süresi ve yaşamını ne ölçüde etkilediği dikkate alınır. Tanı koyarken aile, öğretmen ve bireyin kendisinden alınan bilgiler önemlidir.
Tanı sürecinde çeşitli ölçekler ve anketler kullanılarak bireyin dikkat düzeyi ölçülür. Ayrıca, bazı nöropsikolojik testler de tanı sürecini destekleyici olarak kullanılabilir. Ancak bu testler tek başına tanı koymak için yeterli değildir.
Önemli olan, dikkat eksikliği belirtilerinin çocuğun ya da bireyin gelişim düzeyine göre beklenen davranışlardan anlamlı derecede sapma göstermesidir. Ayrıca bu belirtilerin en az 6 ay süredir devam etmesi ve birden fazla ortamda (ev, okul, iş) görülmesi gerekir.
Çocuklarda Dikkat Eksikliği Neden Olur?
Çocuklarda dikkat eksikliği, genetik faktörlerden, nörobiyolojik gelişim farklılıklarından ve çevresel etkilerden kaynaklanabilir. Özellikle anne-baba ya da kardeşlerde DEHB öyküsü varsa, çocukta da görülme olasılığı yüksektir. Aynı şekilde beynin dikkatle ilgili bölgelerinde farklılıklar da bu duruma yol açabilir.
Gebelikte sigara, alkol veya madde kullanımı, düşük doğum ağırlığı ya da erken doğum gibi durumlar çocuğun dikkat becerilerinin gelişimini olumsuz etkileyebilir. Bunlar biyolojik risk faktörleri arasında yer alır. Ayrıca, doğum sonrası bebeklik döneminde yaşanan beslenme problemleri ve ihmal de dikkat sorunlarına zemin hazırlayabilir.
Eğitim ortamı ve aile dinamikleri de önemli rol oynar. Sürekli eleştirilen ya da yeterince ilgi görmeyen çocuklar, zamanla odaklanma problemleri yaşayabilir. Dikkat eksikliği, çocuğun duygusal güvenliğiyle de yakından ilişkilidir; bu nedenle çocuğun psikososyal gelişimi ihmal edilmemelidir.
Dikkat Eksikliği Bozukluğu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
DEHB tedavisinde bireye özel yaklaşımlar esastır. İlk aşamada tanı kesinleştirilir ve bireyin yaşına, belirtilerin şiddetine, yaşam koşullarına göre bir tedavi planı hazırlanır. En yaygın tedavi yöntemlerinden biri ilaç tedavisidir. Özellikle uyarıcı ilaçlar dikkat süresini artırmada oldukça etkilidir.
Bilişsel davranışçı terapi ve dikkat geliştirme egzersizleri de önemli rol oynar. Bu terapiler sayesinde çocuk ya da yetişkin, dikkatini nasıl yönlendireceğini öğrenir, zaman yönetimi becerileri gelişir ve özgüveni artar. Eğitim desteği ve aile eğitimi de tedavi sürecinin ayrılmaz parçalarıdır.
Dikkat eksikliği yaşayan bireyler için okul ya da iş yerinde yapılacak küçük uyarlamalar, başarıyı büyük ölçüde artırabilir. Örneğin, daha sessiz bir ortamda çalışma, kısa molalarla ders programı oluşturma gibi stratejiler oldukça faydalı olabilir. Tedavi süreci düzenli takip ve sabır gerektirir.
Pendik Özel Şifa Tıp Merkezi Psikiyatri Hizmetleri
Özel Şifa Tıp Merkezi, dikkat eksikliği ve DEHB tanı ve tedavi sürecinde uzman psikiyatri hekimleriyle hizmet sunmaktadır. Merkezimizde çocuk, ergen ve yetişkin bireyler için özel değerlendirme yöntemleri uygulanmakta ve bireye özgü tedavi planları oluşturulmaktadır. Gerekli durumlarda ilaç tedavisi ve psikoterapi bir arada yürütülür.
Tanı sürecinde öğretmen görüşmeleri, aile danışmanlığı ve testler destekleyici araçlar olarak kullanılır. Ailelerin sürece aktif katılımı teşvik edilir. Ayrıca, özel eğitim danışmanlarıyla iş birliği yapılarak okul yaşamı da göz önünde bulundurulur.
Dikkat eksikliği yaşayan bireylerin hayat kalitesini artırmak, akademik ve sosyal başarılarını desteklemek amacıyla merkezimizde bütüncül bir yaklaşım benimsenmektedir. Psikiyatri hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi almak ve randevu oluşturmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz
Telefon: +90 (216) 483 61 10
E-Posta: info@sifatipmerkezi.com.tr
Adres: Doğu Mahallesi Ortanca Sokak No:66/3 – Pendik / İstanbul (Google Haritalar’da Gör)
